Στις Κάτω Πλάτρες, παρασκευάζονται, ακόμη και σήμερα, αρκετά από τα παραδοσιακά εδέσματα του νησιού, όπως «σταφύδκια», «έψημα», «παλουζές», «σουτζούκος» και «κιοφτέρκα», γλυκά του κουταλιού, ροδόσταγμα, κρασί και ζιβανία.
Τα «σταφύδκια» ή αλλιώς σταφίδες είναι παραδοσιακά παράγωγα του σταφυλιού. Οι κάτοικοι του χωριού αποξηραίνουν τους καρπούς των σταφυλιών, έτσι ώστε να διατηρούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα «σταφύδκια» προστίθενται σε αρκετά από τα παραδοσιακά εδέσματα, λόγου χάρη στις πασχαλινές «φλαούνες».
Το έψημα είναι συμπυκνωμένος χυμός σταφυλιών, ο οποίος μοιάζει με μέλι φτιαγμένο με μούστο σταφυλιών. Το συγκεκριμένο γλυκό, φτιάχνεται κυρίως από μαύρα σταφύλια. Αρχικά αλέθονται τα σταφύλια και συγκεντρώνεται ο χυμός τους, γνωστός ως «μούστος» ή «μουστάρι». Στη συνέχεια, ο μούστος πρέπει να «χωχλάσει», δηλαδή να ζεσταθεί καλά, σε μια μεγάλη μαγείρισσα, το «χαρτζί». Τότε, με μια ειδική κουτάλα αφαιρείται ο αφρός που σχηματίζεται στην επιφάνεια του «χαρτζιού». Αμέσως μετά, κατεβάζουν το μείγμα από τη φωτιά και αφού κρυώσει το «χωχλάζουν» για άλλη μια φορά. Ταυτόχρονα, προστίθεται ασπρόχωμα, για να απορροφηθούν οι ακαθαρσίες και να μείνει ο μούστος καθαρός. Μ’ αυτό τον τρόπο παρασκευάζεται το «έψημα», ένα παχύρρευστο υγρό με μαύρο χρώμα και γλυκόξυνη γεύση.
Ο παλουζές αποτελεί άλλο ένα από τα παραδοσιακά γλυκά με βασικό συστατικό το μούστο. Ακολουθείται, αρχικά, η ίδια διαδικασία με την παρασκευή εψήματος με τη διαφορά πως στο «χαρτζί» προστίθεται αλεύρι. Το μείγμα πρέπει να ανακατεύεται διαρκώς έως ότου πήξει. Οι νοικοκυρές, ταυτόχρονα, προσθέτουν ροδόσταγμα, κανέλα και «μαστίχι». Ο παλουζές θεωρείται έτοιμος, όταν, όπως αναφέρουν οι γυναίκες του χωριού, «δεν κολλά πάνω στο πιάτο». Σερβίρεται συνήθως με αλεσμένους ξηρούς καρπούς, είτε καρυδιού είτε αμυγδάλου.
Ο σουτζούκος είναι ένα από τα παραδοσιακά γλυκά που απαιτούν αρκετό χρόνο προετοιμασίας. Αρχικά, οι νοικοκυρές φουσκώνουν στο νερό ξηρούς καρπούς αμυγδάλων. Στη συνέχεια, τους περνούν με τη βοήθεια βελονιού σε μακριές κλωστές, μήκους περί το ένα μέτρο. Οι κλωστές αυτές, έπειτα βυθίζονται στο «χαρτζί» με το «παλουζέ» αρκετές φορές. Το πάχος του «σουτζούκου» θα εξαρτηθεί από το πόσες φορές η εκάστοτε νοικοκυρά θα «βαπτίσει» την κλωστή στο παλουζέ. Οι κλωστές με τις επικαλύψεις παλουζέ, τοποθετούνται πάνω σε κλαδιά, έτσι ώστε να στεγνώσουν στον ήλιο. Όταν ξηραθούν οι επικαλύψεις, τότε ο σουτζούκος είναι έτοιμος. Αξίζει να σημειωθεί πως ο «σουτζούκος» διατηρείται για αρκετό καιρό από τη μέρα παρασκευής του.
Τέλος, τα «κιοφτέρκα» είναι άλλο ένα από τα γλυκά που φτιάχνονται έχοντας ως βάση το «παλουζέ». Στην ουσία, τα «κιοφτέρκα» είναι αποξηραμένος παλουζές, κομμένος σε μικρά τετράγωνα κομμάτια.
Πηγές:
Ιωνά Ιωάννης, Παραδοσιακά Επαγγέλματα της Κύπρου, Λευκωσία 2001
Νίκος Ιωάννου, γραμματέας Κοινοτικού Συμβουλίου Κάτω Πλατρών
Χατζηθωμάς Ανδρλεας (επιμ.), Κύπρος, τ. 6
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 5 και τ. 12
|
